Nasz styl życia, ciągły bieg, podatność na stres zdecydowanie wpływają negatywnie na naszą koncentrację i zdrowie. Problem z zaburzeniami koncentracji jest tym bardziej poważny, jeśli staje się coraz bardziej powszechny. A co gorsza zaczyna dotyczyć również dzieci. Zapewne każdy z nas złapał się na tym, że ma problemy ze skupieniem swojej uwagi na rzeczach, które wykonuje w danej chwili, czy to czytanie książki, nauka w szkole. Nawet najmniejsze bodźce z zewnątrz uniemożliwiają nam zebranie myśli na konkretnej czynności. Zastanówmy się więc dzisiaj, z czego mogą wynikać nasze problemy z koncentracją. Mowa tutaj zarówno o dorosłych, jak i dzieciach. Jakie badania kontrolne można wykonać w zaburzeniach koncentracji, a także jakim zabiegom się poddać, by poprawić jej jakość.
Czym jest właściwie koncentracja uwagi
Koncentracja jest niezwykle ważną umiejętnością, która pozwala nam uczyć się na co dzień. Pozwala nam skupiać się i utrzymywać uwagę na konkretnych zadaniach do wykonania. To ona pomaga nam wykonywać świadome działania. Koncentracja to umiejętność, która rozwija się stopniowo, zgodnie z tokiem naszego życia. To dzięki niej nasz mózg jest w stanie wybiórczo odbierać bodźce z zewnątrz i przetwarzać informacje, aby uniknąć przebodźcowania. Gdy nasze dziecko zaczyna mieć problemy z koncentracją, pierwszym krokiem powinno być znalezienie przyczyny. Może ona leżeć np. w trudnościach w regulacji emocji. Powodem może być również nadpobudliwość psychoruchowa czy nieprawidłowa dieta, która zawiera zbyt dużo cukrów i innych substancji działających pobudzająco. Dlatego tak ważne jest, by odpowiednio przygotować miejsce pracy dziecka. Powinien w nim panować spokój i porządek. Powinno ono być też odpowiednio nasłonecznione.
W przypadku osób w podeszłym wieku najczęstszą przyczyną są zaburzenia funkcji poznawczych. A także sytuacja psychospołeczna. Ten typ zaburzeń dzieli się na łagodne, umiarkowane, a także głębokie. Zdiagnozowanie, w którym przedziale znajduje się konkretny pacjent, odbywa się na podstawie przeprowadzonych testów psychologicznych. Typ łagodnych zaburzeń zgodnie z dostępnymi statystykami występuje u 15-30% osób po 60 roku życia. A u 6-25% rozwija się stan otępienia wymagający leczenia.
Jakie funkcje procesów uwagi dostępne są w obecnej psychologii?
Obecnie w psychologii wyróżniamy cztery podstawowe funkcje poznawcze:
- selektywność – umożliwia wybór jednego bodźca, źródła stymulacji czy innego czynnika;
- przeszukiwanie – jest to rodzaj aktywnego procesu, który polega na systematycznym przeszukiwaniu pola widzenia, w celu odnalezienia obiektów spełniających określone kryterium;
- czujność – pozwala na długotrwałe oczekiwanie na pojawienie się określonego sygnału;
- kontrola czynności jednoczesnych – jest funkcją związaną ściśle z podzielnością uwagi.
Dekoncentracja i jej przyczyny
Jak już wspomnieliśmy, dzisiejsze czasy niestety dość silnie wpływają negatywnie na naszą koncentrację. Czy w takim wypadku możemy jakoś pomagać sobie w tej dziedzinie? A może jesteśmy w stanie wyeliminować czynniki, które sprawiają, że jesteśmy zdekoncentrowani? Co wpływa na obniżenie naszej koncentracji? Przede wszystkim przyjmuje się, że najczęstszym z czynników, który utrudnia skupienie, jest nasz temperament i inne uwarunkowania genetyczne. Jednak to nie wszystko. Mówi się również, że nieodpowiedni styl uczenia się, dystraktory, przemęczenie, a także niewyspanie i przeżywanie silnych emocji negatywnych oraz pozytywnych może wpływać na nas dekoncentrująco. Co więcej, niedożywienie, zła dieta, która uboga jest w kwasy omega-3, -6 oraz -9, powikłania zdrowotne i wieczny pośpiech, który jest zmorą naszych czasów mogą przyczyniać się także do potęgowania problemów z koncentracją.
Czy istnieją badania, które pozwolą nam zdiagnozować problem z koncentracją?
W dzisiejszych czasach dostępność do różnorodnych badan jest tak powszechna, że czasami zapominamy o tym, że dają nam one ogromne możliwości diagnostyczne. W przypadku problem z koncentracją warto wykonać przesiewowe testy w kierunku zaburzeń pamięci. Takie dolegliwości powinny być regularnie kontrolowane, ponieważ nie są one fizjologiczną reakcją naszego organizmu. Co więcej, przynajmniej raz do roku powinno wykonywać się badania neuropsychologiczne, a okresowo neuroobrazowe. Pozwolą one wykazać ewentualne nieprawidłowości, które należy leczyć.
Problemy z koncentracją u dzieci i jak ją poprawiać
Z racji tego, że koncentracja u dzieci jest selektywna i krótkotrwała jest im ciężko skupić się w pierwszych latach życia na czymś przez dłuższą chwilę. Chyba że są czymś niezwykle zainteresowane, wtedy przepadają bez reszty. Pierwsze objawy problemów z koncentracją zaczynają pojawiać się w szkole, gdy niezbędne jest wysiedzenie 45 minut na lekcji. Terapia dzieci wykazała wiele przyczyn, które mogą wpływać na obniżoną koncentrację u nich, między innymi:
- niski poziom uzdolnień;
- słaba motywacja do wysiłku;
- mikrouszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego wskutek powikłań okołoporodowych;
- niekorzystna sytuacja rodzinna i kiepskie warunki bytowe;
- stres i inne.
Warto również pamiętać, że za efektywność uczenia odpowiada również dziecka temperament. Dlatego, jeśli zauważysz u swojego dziecka problemy z koncentracją, wypróbuj jeden ze sposób, który przedstawimy poniżej:
- dobra dieta to gwarancja sukcesu;
- przebywaj na powietrzu i uprawiaj sport;
- samodyscyplina;
- ćwiczenia relaksacyjne;
- a także ćwiczenia poprawiające koncentrację skierowane do danej grupy wiekowej.